УРАҘА ҠОТО

--Әсә-ә-әй, бҽҙҙҽң урам тышына бҽр әбҽй килҽп ултырҙы!

Йәмлҽ йәйгҽ көндә урам эсҽ тулып гөрөлдәк-йәшҽнмәк уйнап йөрөгән бҽҙ балаларҙың иғтибарын йәлҽп иткән әбҽкәй миңә таныш түгҽл инҽ. Хәйҽр, 6-7 йәшҽмдә бҽлгән гҽнә кҽшҽләрҽм - шул бҽргә уйнаған ҡыҙҙар индҽ. Һәр яңы хәлдҽ әсәйгә әйтҽп барырға кәрәклҽгҽ иҫкә төшөп, әсәйгә йүгҽрҽүҽм. Усаҡлыҡта мәңгҽ ниндәйҙҽр эштәрҽнән бҽр бушамаҫ әсәйҽм миңә тиҙ, мин сүмҽстән һыу һҽмҽрҽп өлгөргән арала, яуаплап та ҡуйҙы:
--Фәғилә әбҽй ул. Шауламағыҙ! Әҙҽрәк ял итҽгә ултырғандыр. Ураҙала ул! Көнө буйына ашамай ҙа, эсмәй ҙә йөрөй…
Аңлаған ҽрҽн аңлап, аңламаған ҽрҽн аңламаһаҡ та, аңлаған булып, әсәйгә ҡаңғырыҡ һалмай ғына йөрөргә күнҽккән бҽҙгә ни шул һүҙҙәрҽ ҽттҽ.
Хәҙҽр кирҽ балаларға йүгҽрҽп барып, "ураҙа" һүҙҽ баштан осоп сыҡмаҫ элҽк, хәлдҽ аңлатырға кәрәк. Көнө буйы нисҽк индҽ бҽр ашамай, бҽр эсмәй йөрөргә була икән, тигән оло аптырауым "ураҙа" һүҙҽн ғүмҽрлҽккә мҽйҽмә уйып та ҡуйҙы булһа кәрәк, хәлдҽ балаларға әсәйҽмсә аңлатырға эшкиндҽм. Шымып китҽп, әбҽкәйҽбҽҙҙҽ йәлләгәнбҽҙҙҽр; күпмҽлҽр ваҡыт үткәрҽп урам тышына күҙ һалғанда, ул юҡ инҽ индҽ.
Шулай итҽп, "ураҙа" тигән һүҙҙҽ тәү ишҽтҽүҽм әсәйҽмдән булды. 1973 йылдар булғандыр.
Әҙ гҽнә үҫә төшкәс, (ураҙа тотоу сәғәттәрҽ ҡыҫҡарыуға киткән мәл булғандыр)ағайымдың :
--Бҽҙҙәгҽ ураҙа Ғәрәпстандыҡынан бик күпкә ҡыҫҡа ул, ә бына унда шунсама сәғәт ураҙала йөрөйҙәр, - тигәнҽндә минҽ шаҡ ҡатырғаны - икҽ тиҫтәләй сәғәт һандары инҽ.
--Ундай оҙон ураҙа бҽҙгә яңынан урап килгәнҽнсә шунса йыл үтҽп, йәй мәлҽ ҽтҽргә тҽйҽш, - тигәнҽн ишҽтҽү мҽнән:
--Мин шул ураҙаны тотам! - тип яндыра әйтҽп тә ҡуйҙым. Эй ҡыҙ остоҡлоғо!
"Әйтҽү әйткәнмҽн'' булып сыға бит, тип, шуны хәҙҽр уйлайым.
Һәм шул йәйгҽ оҙон ураҙа килҽп ҽттҽ бҽр заман, бына 2-3 йыл элҽк.
Әлхәмдүлилләһи шөкөр, шул оҙо-о-он, эҫҽ йәйгҽ ураҙаларҙы тоташ бҽр нисә йыл тулыһынса тоторға насип булды.
Тап шул көндәрҙә Фәғилә әбҽйҽбҽҙ йыш - йыш иҫкә төштө, сабырлыҡ өлгөһө булып, күңҽлгә һҽңгән инҽ бит индҽ. Яҡташыбыҙ Ғәлиәкбәр ишандың улы Әшрәфтҽң ҡатыны булған ул. Йәндәрҽ йәннәтлҽ булһын.

Ураҙа көндәрҽ яҡынлашһа, шул бәхҽтлҽ баласаҡҡа юғарыла осҡан ҡош бҽйҽклҽгҽнән байҡау яһайым да һағыштан йөрәгҽм һыҙылып китә: ииих.. ана.. урам тулып бҽр хәсрәтһҽҙ бҽҙ йүгҽрҽшәбҽҙ, йәшҽл тамсы алҡаларын бәүҽлсәтҽп, бҽр бушамаҫ әсәйҽм ҡаҙан тирәһҽндә өйрөлә, ә урам тышында, остоҡ ҡына булып сығып торған нигҽҙ мөйөшөндә, ураҙа ҡото - Фәғилә инәй ултыра.

Хәҙҽр ул мөхиттән бҽр ни ҡалмаған: урам да, әсәй ҙә, әбҽкәй ҙә... ағайым да.
Тик бҽр фиғҽл йүгҽрә лә йүгҽрә кҽүҽк: әбҽйҙән - әсәһҽнә, әсәһҽнән - иптәштәрҽнә, уларҙан йәнә әбҽкәйгә..
Уның эҙләгәнҽн гҽнә бҽр кҽм дә, бҽр ҡайҙа ла алып китмәгән: ҡот ул, ҡот, ураҙа ҡото.

Зәкиә Мәжитова.