Йәш ҡатын шул арала бәпкәһен ҡурсыған инә ҡаҙҙай бышылдай һалды:
– Баламды эргәмә һал, апай…
– Әҙерләнгән урын бар бит, бәлки шунда…
– Юҡ, юҡ, эргәмә һалығыҙ… һәм хушығыҙ. Рәхмәт һеҙгә… - Һылыу йөҙө аҡ ҡағыҙҙай ағарған, маңлайын бөрсөк-бөр-сөк тир япҡан йәш ҡатын шулай тине лә арығандай ойоп китте, үҙе һаман йоҡо аралаш бер үк һүҙҙәрҙе ҡабатланы. - Бал-амды эргәмә һалығыҙ… эргәмә… эргәмә…
Йыйынып сығыуға ҡулынан тәсбихен төшөрмәгән Һаҡалтай уны ишек төбөндә көтә ине. Алдан атлап барып һүҙһеҙ генә машина ишеген асып ултырырға ярҙамлашты. Ҡуҙғалып киттеләр. Юлда баяғылай һүҙ башлаусы булманы. Ауылға етеп, өй-ҙәре тапҡырына туҡталғас бер кемгә лә тәғәйенләнмәгән һорау бирелде:
– Кем?
– Малай.
– Был ҡәһәрле заманда тағы ла бер иманһыҙ артты.
– Яңы тыуған бала гөнаһһыҙ.
– Яңылышаһығыҙ. Гөнаһ бер ваҡытта ла изгелек яралта алмай, бысраҡлыҡ әшәкелек ҡалдыра. Тимәк гөнаһтан гөнаһ яралды. - Сәстәрен бармаҡтарына аралап, рулгә терһәкләнеп өндәшмәй ултырҙы ла уның яғына боролдо. Был юлы арыған, талсыҡҡан ҡараш баштағылай ҡырыҫ та, тәкәббер ҙә, уҫал да түгел ине. - Хәҙер ҡайһы бер нимәләргә асыҡлыҡ индерәйек. Һеҙҙе нисек эҙләп таптыммы? Ҡалала серемдең тиҙ асылыу ихтималлығын иҫәпкә алып акушерканы тирә-йүн ауылдарҙан эҙләргә керештем. Ә ауылығыҙ беҙгә иң яҡын ятҡандарҙың береһе. Беренсе өйгә туҡталып һеҙҙең турала белештем: бик тә маҡтанылар, оҫта, тәжрибәле икәнлегегеҙ хаҡында әйттеләр.
– Аңлашылды. - Нурбикә урынынан ҡуҙғалырға итте.
– Әйтеп бөтөрмәнем әле. - Һаҡалтай туҡтатты. - Башта ҡурҡытырға маташ-ыуым өсөн кисерегеҙ, беҙҙә ҡатын-ҡыҙ-ҙарҙан үс алыу ғәҙәте юҡ. Һеҙгә теймәҫтәр. Тураһын әйтәм, миңә оҡшанығыҙ: аҡса, тип иҫегеҙ китеп бармай, ғәҙел йәшәргә тырышаһығыҙ. Ҡыйыуһығыҙ, хатта өҫтәр инем, саманан тыш ҡыйыуһығыҙ. Ундай ҡатын ире өсөн хазина, бүләк. Тағы үҙ бәләмде нишләп һеҙҙең өҫкә һалырға тейешмен әле? Тыныс ҡына йәшәгеҙ. Сумаҙанығыҙҙы бирегеҙ әле?
– Ниңә?
– Бирегеҙ, бирегеҙ. - Кеҫәһенән аҡса алып иҫәпләп тормай ғына шунда һалды. - Быныһы һеҙҙең хеҙмәтегеҙ өсөн. Бәхәсләшмәй генә алығыҙ. Шулай кәрәк.
Машинанан сығыр мәлдә артынан кинәйәле иҫкәртеү ишетте:
– Изгелекле ҡатын, - ауыр ҡарашы менән йәнде баҫырҙай итеп ҡараны, - бер генә нимәне иҫегеҙҙән сығармағыҙ, киләсәктә яҡты донъяға ҡабул иткән теге тыума, иманһыҙ зат менән осрашырға яҙмаһын. Ул һеҙҙең файҙаға булмаясаҡ. Шакалды, сүл бүреһен тирә-яҡҡа бәләһен һалмаҫ элек сей сағында юҡ итәләр. Ә һеҙ ҡулығыҙҙы тапларға теләмәнегеҙ. Юҡҡа һеҙ быны эшләмәнегеҙ, юҡҡа... Уның бер килеп һеҙҙең муйынығыҙға килеп йәбешеү ихтималлығы бар. Тағы, был малай тыу-ыу менән ғаиләбеҙгә оло ҡаза килде һымаҡ, шуны һиҙәм. Оя хужалары- сәпсек балаларынан ҡотолорға теләп уларҙы ситкә этеп төшөргән килмешәк кәкүк себеше ише был уйнаштан тыуған нәмә иң башта минең башты ашаясаҡ. Быны тойомлау өсөн күрәҙәсе булыу кәрәкмәй. Йә, ярай, биғәйбә, ошо ерҙә һаубуллашайыҡ. Имен йәшәгеҙ.
Китә биргәс ҡайырылып ҡараны, уты һүнмәгән машинаның салонындағы ир йомшаҡ ултырғысҡа таш балбалдай һеңгәйне.
Нурбикә урынында тапана биргәс тәүге тапҡыр иргә үҙе башлап һүҙ ҡушты:
- Һеҙ… һеҙ нишләп ҡуҙғалмайһығыҙ?
Һаҡалтай ойоуынан арынып уға ҡараны:
– Минме ? - Ҡабатлап аныҡланы, әйтерһең дә һорау уға түгел, ят берәүгә бирелгән. - Һырты йөнтәҫ устары менән йөҙөн һыпырҙы. - Ҡайтҡым килмәй, йортомдан биҙҙем… Күпме көс түгеп ҡорған донъям бөгөн боҙ һарайын хәтерләтә… Ә ҡуҙғалыуға килгәндә сәйер һорау бирәһегеҙ. Был фанилыҡта әҙәм балаһы һәр ваҡыт ҡайҙалыр ашыға, ҡабалана, ҡарһалана, юҡты бар итергә тырыша… Киләсәктә уны фәҡәт бер генә нимә - әжәл көтә. Шуны аңламай кеше, хатта аңларға ла телә-мәй. Әлеге мәлдә өтәләнмәүемдең әтнәкәһе шунда - әжәл менән йәшәү араһын оҙонайтырға теләйем. Бары шул ғына…
Нурбикә ҡарсыҡ уйҙарынан арынып ҡымғырлай биреп ҡуйҙы, ыңғайы бер уға ҡушылып иҫке ултырғыс ауыр шығырҙа-ны.Ҡолаҡ һалып тыңланды. Тышта иҫерек йәштәрҙең сит ил музыкаһын яман аҡыртып шул иләмһеҙ көйгә ҡушылып моңһоҙ буҙлауҙарын ишетте. «Ҡайҙа бара был замана тигәнең? Йәшәүҙән мәғәнә ҡасты, ул ҡиәмәт көнө алдынан ҡоторонған пәрей туйын хәтерләтә… Уларҙың аҫтындағы ҡатта яңғыҙаҡ ҡатын менән еткән ҡыҙы йәшәйҙәр ине. Шул ҡатынға бер ир кеше килеп йөрөй торғайны. Бер нисә тапҡыр уларҙы ҡултыҡлашып китеп барғандарында ла осратты. Яңыраҡ шул ҡатындың ҡыҙы әлеге ирҙән ауырға ҡалыуы асыҡланды. Ғәрлегенән теге ҡатын фатирын ташлап ҡайҙалыр сығып олаҡты, хәҙер теге ҡыҙ был ирҙе хәләл яртыһылай күреп ҡултыҡлап урамда йөрөй. Ата улын, әсә ҡыҙын танымаған ләғнәтле көндәр килде…» Бүлмә һа-лҡынлығы тәненә үтте әллә, ҡалтыранып ҡуйҙы, ултырғыс артынан алып яурынына дебет шәлен һалды. Кәфенлекте ҡайыр-ып Таңатарының тартыла төшкән йөҙөнә төбәлде, уны ла йылытырға теләгәндәй һалҡын маңлайға усын баҫты. Был юлы ҡулын тартып алырға ашыҡманы. Ошоға саҡлы сырхап киткән мәлдәрендә ҡартының йылы усын маңлайында тойһа ауыр-ыуы һыпырып алғандай юҡҡа сыға торғайны. Бында килгәс һуңғы тапҡыр дауаханала ятҡанында Таңатары шыраулы усын уның маңлайына һалды ла былай тине: «Беҙ барыбер бәхетле кешеләр, ҡарсыҡ, сөнки - икәүбеҙ, ауыр саҡтарҙа бер-бере-беҙгә таяныс-терәкбеҙ. Һине дауалаған табип һөйләп торҙо, күрше, ирҙәр палатаһында бына айға яҡын бер ҡарт үлемен кө-төп ята икән, туғандары, яҡындары тарафынан ташланған, онотолған әҙәм. Ваҡытында бик бай ҙа булған икән, хәҙер тор-лаҡһыҙ ҡалған, бында ҡарттар йортонан килтергәндәр үҙен.» Таңатары ҡайтып киткәс коридорға сыҡҡайны, теге ишеге ярым асыҡ күрше палатанан тамаҡ төбөнән ғырылдап сыҡҡан үтенеү ишетте: «Алла хаҡы өсөн һыу бирегеҙ, һыу, ауыҙым кипте, янам, һыу…» Аяҡтары үҙҙәренән үҙҙәре шунда тарттылар. Карауаттары ике рәткә теҙелгән дүрт кешелек палатаның тәҙрә төбөндәгеһендә ятҡан яңғыҙ ауырыу саҡыра икән. Палата эсенә оло ярау, һәм әсе һыҡра еҫе тулған, тын алыуы ауыр. Ҡаҡ һөйәккә ҡалған тире лә һөйәк, һаҡал-мыйыҡ япҡан күрмәлекһеҙ йөҙ яҫтыҡ өҫтөндә ҡалҡып күренә, ә одеялға төрөлгән кәүҙә түшәгенә һеңгәндәй бөтөнләй беленмәй, әйтерһең унда кеше фиғелендәге көңгөрт шәүлә ята. Ҡыйыуһыҙ ҡыймылдап карауат эргәһенә килде лә өҫтәлдәге графиндан стаканға әҙерәк һыу сайпылтып ауырыуҙың ауыҙына яҡынлатты. Теге яртыһы ирендәре ситенән һарҡырға өлгөргән һыуҙың ауыҙына эләккәнен ғурҡылдатып йотто ла хәлһеҙ шыбырҙаны: «Рәхмәт һиңә, изге күңелле кеше…» Ул тағы ла бер тапҡыр ауырыуға һирпелде… һәм ҡырлас, бер яҡҡа йәмшегерәк танауға, муйын-дағы яра йөйөнә ҡарап сырамытты, ул теге Һаҡалтай ине. Әле бик күп йылдар элек шул төнгө мосафирҙың әйткән иҫкәртеүе ҡолағында бермә-бер асыҡ яңғыраға-ндай итте: «Яҡты донъяға ҡабул иткән иманһыҙ затығыҙ менән ҡабаттан осрашырға яҙмаһын, ул һеҙҙең файҙаға булмаясаҡ!» Яңылышты Һаҡалтай, ошоға саҡлы, ауылда йәшәгәнендә кендеген киҫеп яҡты донъяға ҡабул иткән балаларынан тик игелек кенә күрҙе, улар ауыҙынан тик йылы һүҙҙәр генә ишетте, йәнә теге төндә тыуған баланы бөгөн осратһа танымаҫ та ине. Бишектәге бала бит бишкә төрләнә, утыҙ биш йыл элек бер тапҡыр ғына ҡараш атҡан йөҙ ҡайһылайтып хәтерендә ҡалһын ти. Улай тиһәң… Ҡаршы яҡ урамда аҙыҡ-түлек һатҡан оло супермаркет асып ебәрҙеләр, көндәлеген ҙур машиналарға тултырып тейәп ҡайҙандыр килтереп өлгөртөп кенә торалар. Бындай һатыу нөктәләре ҡалала бер нисә урында булһа, ил буйынса бихисап икән. Шул көйгә, яйға һалынған эште ойоштороусы Мәскәүҙең үҙендә, әкиәт-тәгеләй бай йәшәй икән, тигән хәбәр ҙә ишетелде, урындағы магазиндар хужаһы ла моғайын да ярлы кеше түгелдер. Хәйер, байлыҡтың кимәлен кем билдәләгән тиһең, әҙәм балаһы яҙғанына ҡәнәғәтләнә белмәй, гелән булдырғанына өҫтәгеһе килә, ҡомһоҙлоҡтоң сиге юҡ. Үткәндә уйламағанда осратты шул, ҡалалағы магазиндар хужаһын. Икмәккә, тип сыҡҡайны, магазин ауыҙына ҡара төҫтәге хәтәр шәп машина килеп туҡтаны ла унан сыҡҡан текә түрә эргәһенә өлтөрәп, йүгерә-атлай килеп еткән ярҙамсыһын һуңғы һүҙҙәр менән тиргәргә тотондо, ни эшләп супермаркеттың тирә-яғын йәмһеҙләп, аҡса теләнселәп бомждар теҙелгән, фәлән дә фәсмәтән. Ҡуйырҙан ҡуймай лауылданы ла һуңғы сиктә тупһаға баҫып ҡулдарын болғап аҡырҙы: «Икенсе килгәнемдә майҙансыҡты тере сүп-сарҙарҙан таҙартмаһаң үҙең асарбаҡҡа әүерелеп ошонда хәйер телән-селәп ултырасаҡһың!» Шулай тине лә ҡара күҙлеген һалып ситтәрәк торған уға ҡараны. Ул да иғтибарын йәлеп итте: пеләшләнә төшкән сөрәкә баштың текә маңлай өлөшө ҡойо һылағандай һоро миң менән ҡапланғайны. Тертләй биреп ҡуйҙы ла ҡарашын асфальтҡа төшөрөп ҡайтыу яҡҡа тәнтерәкләне. Мейеһен икеләнеүле уй телеп үтте: «Әллә теге малай булдымы был?» Хәйер, миңле баштар бөткән тиһеңме был доньяла, ана, ҡеүәтле дәүләтте яҙғы боҙҙай ватып ҡырҡҡа тарҡатҡан хужаның башы ла мөһөрлө ине лә баһа. Шулай уйлап үҙ-үҙен тынысландырҙы…